Có nhiều nguyên nhân khác nhau đã gây ra những ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe, học tập và sự phát triển toàn diện của trẻ. Chính vì vậy việc nhận biết trẻ tự kỷ sớm sẽ giúp bố mẹ nhanh chóng có được biện pháp chữa trị, hướng thay đổi lối sống phù hợp giúp trẻ nhanh chóng thoát khỏi chứng bệnh nguy hiểm này và hòa nhập tốt hơn vào cuộc sống.
Dấu hiệu nhận biết trẻ tự kỷ
- Trẻ có nguy cơ tự kỷ sẽ kém trong các vấn đề xã hội như không quan tâm đến các trẻ khác đang chơi, có vẻ hằn học với anh chị em, ngồi gào khóc một mình thay vì gọi mẹ, không để ý lúc cha mẹ đi hay lúc cha mẹ về nhà…
- Nhận biết trẻ tự kỷ có biểu hiện kém trong các vấn đề xã hội như không quan tâm đến các trẻ khác đang chơi, có vẻ hằn học với anh chị em, ngồi gào khóc một mình thay vì gọi mẹ, không để ý lúc cha mẹ đi hay lúc cha mẹ về nhà…
- Trẻ không quan tâm chơi ú òa hay những trò chơi tương tác khác, phản ứng mạnh khi cha mẹ bồng, ôm hay hôn, không giơ tay đòi bế ra khỏi nôi khi có người đến bế...
- Bên cạnh các vấn đề xã hội là vấn đề giao tiếp như không nhận biết môi trường xung quanh, tránh tiếp xúc mắt. Khi trẻ cần gì, thường cầm tay dắt người khác đến vật đó, tức là trẻ dùng cha mẹ, người lớn như một công cụ để lấy cho trẻ vật trẻ thích.
- Những hành vi lặp đi lặp lại bất thường như trẻ liên tục vẫy tay, nhìn liên tục vào quạt trần đang quay, tự xoay người vòng vòng...
- Trẻ thường không quan tâm đến đồ chơi mà chỉ gắn bó với một số vật dụng, thích bắt các hạt bụi trong ánh nắng, không biết chơi cách phù hợp với đồ chơi mà chỉ thích một phần của đồ chơi, chẳng hạn chỉ thích tập trung quay bánh xe của một số ôtô đồ chơi.
- Trẻ có thể ăn những đồ vật bất thường như quần áo, nệm hay màn cửa, thích búng ngón tay trước mắt, thích chui xuống dưới gầm giường, gầm tủ, thích tìm những động tác mạnh trên cơ thể, thích bôi trét phân…
- Càng tiếp xúc nhiều với cảm giác, trẻ càng có hành vi phản ứng. Trẻ rất khó chịu khi cắt tóc, không chịu buộc dây an toàn, không chịu được những điều mới lạ như nến sinh nhật hay bong bóng, không cho tắm rửa...
- Khi thấy trẻ có một hoặc một số dấu hiệu này nhận biết trẻ tự kỷ, bạn cần nhanh chóng phát hiện và có sự quan tâm phù hợp, có biện pháp xử lý đúng cách giúp trẻ nói nhiều hơn, giao tiếp nhiều hơn,… bằng kinh nghiệm và sự hướng dẫn của bác sỹ tâm lý nhé.
- Trẻ không biết chăm sóc bản thân là dấu hiệu nhận biết trẻ tự kỷ
Trẻ bị tự kỷ thường khó khăn trong việc tự chăm sóc chính mình như đi tất, đội mũ, mặc áo, vệ sinh… Cử chỉ, thao tác luôn lóng ngóng, vụng về, chậm chạp và phải chờ đợi sự nhắc nhở của người khác bởi đa số trẻ tự kỷ thường chậm phát triển trí thông minh hơn những trẻ bình thường khác và sự nhanh nhẹn cũng giảm sút hơn rất nhiều.
Nếu trẻ bị tự kỷ trong thời gian dài sẽ dẫn đến những hậu quả rất nghiêm trọng như chậm phát triển, bị câm hẳn hoặc thậm chí có thể mắc các bệnh về thần kinh, chính vì vậy việc tìm hiểu 5 dấu hiệu giúp bạn nhận biết trẻ bị tự kỷ đóng một vai trò hết sức quan trọng. Các dấu hiệu nhận biết trẻ tự kỷ này tương đối đơn giản và dễ nhận biết nếu bạn để ý và có sự quan tâm đúng mức đối với trẻ, và khi thấy trẻ có dấu hiệu tự kỷ cần đưa trẻ đến ngay bác sỹ chuyên khoa để có sự tư vấn chữa trị phù hợp, tuyệt đối không được chủ quan đâu nhé. Thời gian và hiệu quả chữa trị phụ thuộc rất lớn vào việc bạn phát hiện nhận biết trẻ bị tự kỷ sớm hay muộn đấy.
- Không giỏi khả năng giao tiếp phi ngôn từ
Một trong những triệu chứng phổ biến nhất của chứng tự kỷ đó là khó khăn với giao tiếp phi ngôn từ (giao tiếp bằng cử chỉ, ánh mắt, điệu bộ...). Điều đó có nghĩa con của bạn không thể giao tiếp bằng mắt, không có khả năng sử dụng và hiểu được biểu cảm nét mặt, cũng như có các ngôn ngữ cơ thể không phù hợp. Nhiều cha mẹ cho biết dấu hiệu nhận biết trẻ tự kỷ ban đầu họ nhận thấy là con không nhìn vào mắt họ khi nói chuyện. Mỗi trẻ phát triển ở mức độ khác nhau, nhưng nếu bạn quan tâm đến kỹ năng giao tiếp của con mình, hãy nhờ đến sự tư vấn của bác sĩ nhi khoa.
Những dấu hiệu nhận biết trẻ tự kỷ khá đa dạng và có mức độ khác nhau, do vậy có những trẻ bị mắc bệnh thể nhẹ thường được phát hiện muộn khi đang học tiểu học. Ngược lại có những trẻ bị nặng, thể điển hình có thể được cha mẹ phát hiện và đưa đi khám sớm từ lúc 12-18 tháng tuổi.
Dưới đây là cách nhận biết trẻ tự kỷ theo từng giai đoạn:
- Dễ nổi giận, dễ trầm cảm.
- Không với lấy đồ vật khi đưa trước mặt trẻ.
- Không có những âm thanh bi bô.
- Thiếu nụ cười giao tiếp.
- Thiếu giao tiếp bằng mắt.
- Không có phản ứng khi được kích thích.
- Phát triển vận động có thể bình thường.
- Không thích âu yếm, cơ thể có thể mềm yếu hay cứng nhắc khi được ôm.
- Không thân thiện với cha mẹ.
- Gọi tên hầu như không phản ứng đáp lại.
- Không chơi các trò chơi xã hội đơn giản (“Ú à”, “Bye-bye”).
- Chưa có dấu hiệu ngôn ngữ.
- Dường như không quan tâm đến các đồ chơi của trẻ em.
- Thích nhìn ngắm các bàn tay của mình.
- Không nhai hoặc không chấp nhận những thức ăn cứng.
- Thích đi kiễng chân – đi bằng 5 đầu ngón chân.
- Thường phát ra các âm thanh vô nghĩa.
- Thích chơi một mình, không kết bạn, tránh giao tiếp.
- Không nói được từ có 2 tiếng trở lên khi đã 2 tuổi.
- Thích xem sách, tạp chí, các nhãn mác và logo quảng cáo.
- Coi người khác như một công cụ – kéo tay người khác khi muốn yêu cầu.
- Chưa biết dùng ngón trỏ để chỉ điều trẻ muốn.
- Sử dụng đồ chơi không thích hợp.
- Không có nỗi sợ giống trẻ bình thường, đồng thời có những hoảng sợ một cách vô cớ.
- Không hợp tác với sự chỉ dẫn, dạy bảo của người lớn.
- Không biết gật đầu đồng ý và lắc đầu không đồng ý.
- Tránh giao tiếp bằng mắt, không nhìn thẳng vào người đối diện.
- Không đoán biết được những nguy hiểm.
- Thích ngửi hay liếm đồ vật.
- Thích chạy vòng vòng, xoay vòng vòng và quay các loại bánh xe.
- Ngưng nói ở bất cứ tuổi nào, dù trước đó đã biết nói.
- Trẻ bị chậm nói, nếu có ngôn ngữ phát triển, có thể có chứng nhại lời (lặp lại theo kiểu -đọc vẹt những gì người khác nói).
- Có vẻ rất nhớ đường đi và địa điểm.
- Thích các con số và thích đọc tiếng nước ngoài.
- Rất tốt khi thao tác các sản phẩm điện tử.
- Thích nhìn nghiêng hay liếc mắt khi ngắm nghía đồ vật.
- Không biết chơi tưởng tượng, chơi giả vờ, chơi đóng vai.
- Giọng nói kỳ cục (chẳng hạn như cách nói nhấn giọng hay đơn điệu).
- Rất khó chịu khi thay đổi thói quen hàng ngày.
- Giao tiếp mắt vẫn còn hạn chế, dù có thể đã có một số cải thiện.
- Tương tác với người khác gia tăng nhưng vẫn còn hạn chế.
- Các cơn giận và sự gây hấn vẫn tồn tại nhưng có thể dần dần cải thiện.
- Tự làm tổn thương mình.
- Tự kích động.